Heyamola Hey
İskoç şarkıcı Nathan Evans'ın 2020'nin sonunda TikTok'ta meşhur ettiği bir heyamola var (heyamola kelimesini cümle içinde kullandığım için bir alkış). İsmi Wellerman. Hemen alttan dinleyebilirsiniz.
Sözlerine dikkat etmeyince insan korsan şarkısı sanıyor ama aslında bu eski bir Yeni Zelanda baladı, konusu da bizim buralardan bakınca bayağı tuhaf. Wellerman, Yeni Zelanda'da balina ticaretini başlatan İngiltere uyruklu Weller Kardeşler tarafından finanse edilen gemilere verilen isim. Şarkının nakaratını hatırlatayım:
Soon may the Wellerman come / To bring us sugar and tea and rum / One day, when the tonguin' is done / We'll take our leave and go
Yani Türkçesi
Yakında Wellerman gemileri gelebilir / Bize şeker, çay ve rom getirmek için / Bir gün kesim işi bittiğinde / İznimizi alıp gideceğiz
Avustralya ve Yeni Zelanda'da balina avcılığını teşvik eden ve onlarca balina kesim merkezi açan bu insanlar, balina yağı ve etine karşılık işçilere ödemelerini genelde şarkıda anlatıldığı gibi dayanıklı gıda malzemeleri ile yaparlardı. Tonguin' (kesim işi) dedikleri iş ise kelimenin tam anlamıyla avlanan balinayı dilimlemek demek, dolayısıyla şarkıyı söyleyen işçilerin bu pis işi bitirip bir an önce haklarını alıp gitmek istemeleri normal. Weller Kardeşler tabii çoktan tarih oldu, Uluslararası Balinacılık Kurumu (IWC)'nun 1982 tarihli moratoryumuyla Yeni Zelanda da dahil olmak dünyadaki çoğu ülke ticari balina avından vazgeçti. Yüzyıllar boyu yaşayan bir memeli ve aynı zamanda dünyanın en zeki hayvanlarından biri olan balinaları ticari amaçla avlamaya devam eden ülke listesinde, yalnızca ironik olarak gelişmişlik düzeyleriyle övgülere mazhar olan Japonya ve Norveç kaldı (2006'dan beri İzlanda da onlara eklendi). Böyle gelişmişlik de olmaz olsun.
Tarih boyunca en çok avlanan balina türlerinden biri ispermeçet balinaları veya diğer ismiyle kaşalotlar (yukarıda fotoğrafı var). Kendi türü arasında fonetik alfabe ile konuşabildiği keşfedilen bu tür, orkalar ile birlikte okyanusların en yırtıcı iki balina türünden birisidir. Tüm detaylarını uzun uzun anlatmayacağım ama bu canlının en önemli özelliğinin 2250 metreye kadar derinlere dalabilmesi ve o derinlikte 2 saate kadar su altında kalabilmesi olduğunu söyleyebilirim. Böyle derinlere daldıktan sonra ispermeçet balinalarının üzerlerinde yara izleri ile su yüzeyine çıktığı gözleniyor. İnsanın aklına, acaba bu kadar derinlerde ne var sorusu geliyor. Kavgaları gözle görülmemiş olsa da en iyi tahminimiz dev mürekkep balığı. Başka? Bu dev canlıyı böyle hırpalayan kim olabilir, tabii canlıların en yırtıcısı olan insandan başka?
Sevgiyle kalın.