Romanlardan Çıkma 5 Antikahraman
Redd grubunun 2006 tarihli albümü Kirli Suyunda Parıltılar'ı çok severim, her şarkısı güzel olan nadir albümlerden sayarım. Solisti Doğan Duru'nun tenor ses rengini güzelce yansıttığı, anlamlı şarkılarla doludur. Aşağıda Spotify linkini paylaşıyorum.
Albümde diğerleri kadar öne çıkmamış bir şarkı olan Roman Kahramanı'nın nakaratında şu söz ilginçtir:
Dünya bir roman mı ki? / Kahraman olmak lazım illaki.
Evet, dünyayı bazen bir roman kahramanı edasıyla yaşarız. Kafamızın içinde bir anlatıcı, etrafımızda bir romanın sonsuz dünyasına yaraşır, yavaş ve dağınık biçimde cereyan eden olaylar ve her diyalogunda duygusal gelişim gösteren karakterimiz. Peki kahramanlık, Joseph Campbell'ın meşhur kitabı Kahramanın Sonsuz Yolculuğu'nda formülünü verdiği üzere, ateşin içinden geçmeden edinilebilen bir ünvan mıdır? Yoksa bazen romanlardaki antikahramanlar gibi olmaya da izin var mı? Bu haftanın beşli listesinde, iyi bir roman okuyucusu olarak, kendimce uygun gördüğüm bir antikahraman listesine yer vermek istedim. Her bir maddeye karakterin içinde geçtiği kitabın Goodreads bağlantısını da ekliyorum.
1. Paul Treville - Katya'nın Yazı
En çok Şibumi kitabı ile bilinen, ancak gizemli bir hayat süren Trevanian takma isimli yazar Rodney William Whitaker'ın (fotoğrafı altta) 1914'te Fransa'nın Bask bölgesinde geçen romanı Katya'nın Yazı, aşk öyküsü şeklinde başlayıp okuyucuyu şaşırtan bir finalle son bulur. Romana ismini veren Katya'nın ikiz kardeşi olan alaycı Paul'ün kendini nasıl da tanıdığını şu acı ve unutulmaz sözlerinden alıntılayalım:
Bana da acımakla vakit kaybetme, Montjean. Ben hayatta kendi durumumu dikkatle saptadım. Ne fazla mutluluğa, ne de fazla acıya yer bırakıyorum. Kendime güvenli ve kararlı bir yüzeysellik edindim. Zevklerim var ama iştahlarım yok. Gülüyorum, ama pek seyrek gülümsüyorum. Beklentilerim var, ama umutlarım yok. Esprilerim var, ama mizahım yok. Çok atağım ama hiç cesaretim yok. Açık sözlüyüm ama içtenliğim yok. Çekiciliği güzelliğe tercih ederim. Rahatlığı da yararlılığa tercih ederim. Güzel kurulmuş bir cümle bence anlamlı bir cümleden daha iyidir. Her şeyde yapaylığı seçerim!
2. Hayati Tehlike - Korkma Ben Varım
Murat Menteş'in (fotoğrafı altta) kitaplarındaki karakter isimleri malumunuz, enteresandır. Dublorün Dilemması'ndan hemen sonra okumuştum Korkma Ben Varım'ı. İlkindeki Nuh Tufan, Dilara Dilemma gibi cin fikirli karakter isimlendirmelerinden sonra, bu kitapta da Müntekim Gıcırbey, Şebnem Şibumi gibi akılda kalıcı isimlerin yanına bir de Hayati Tehlike ekleniyor. Tanınmış bir gangster olan Hayati, babası polis olan tarih öğretmeni Şebnem'e aşkını kanıtlamaya çalışır. Nasıl antikahraman? Kitabı kesinlikle öneririm.
Türk edebiyatının son otuz yılının bence en etkili isimlerinden biri olan İhsan Oktay Anar'ın (aşağıda Oksijen Gazetesi'nde yayınlanan bir karikatür portresini paylaşıyorum) Amat kitabı, yazarın Odysseia'sıdır desek fazla mübalağa olmaz. Kader denizlerinde eceli arayan bir gemidir Amat. Kitabın bir bölümünde geçen ancak okuyanı çok etkileyen keskin nişancı yeniçeri karakter Fitilli Daniyal, namıdiğer Emilio Santos, Tunus'a yaptıkları bir seferde, öldürdüğü ilk insan olan genç düşman askerini unutamayan ve onun ismini alan, yürüyen bir vicdan azabı. Kitabın en vurucu repliği olan "Emilio Santos ölmemeliydi!" ile hatırlanır. İhsan Hoca'nın (Ege Üniversitesi'nden felsefe doktorası olan bir akademisyendir) tüm kitapları önerilir.
4. Raistlin Majere - Ezderha Mızrağı Destanı
Bir dönem FRP oynayanların veya fantastik kurgu türünü sevenlerin mutlaka bileceği bir antikahraman var sırada. Margaret Weiss ve Tracy Hickman'ın beraber yarattığı Dragonlance / Ezderhamızrağı evreninde geçen onlarca kitaptan en iyileri yine ustaların yazdığı orijinaller. Krynn isimli bir dünyada, tanrılar, ejderhalar ve kahramanların savaştığı, Takhisis isimli karanlık kraliçeye karşı mücadele eden grubun içinde yer alan karmaşık bir karakterdir Raistlin Majere (Sınavının anlatıldığı The Soulforged kitabının kapağı aşağıda). Bir FRP oyununda ilk defa ortaya çıkmış ve canlandırılmış, sonradan kâğıda dökülmüştür. Genç yaşına rağmen, sanatıyla ilgili girdiği sınavdan hasar alarak çıkmış bedeni, altın sarısı rengi ve her şeyin sonunu gören kum saati gözleri ile hırslı ve aksi, kimseye öyle gelmese de ikiz kardeşi Caramon tarafındansa her daim sevilen ve güvenilir bulunan bir karakterdir. Bu arada Raistlin'in karanlık ustası Fistandantilus ile olan ilişkisinin, karakter yaratımı anlamında Naruto manga serisinde Sasuke ve Orochimaru'yu doğrudan etkilediğini düşünüyorum.
5. Grigory Alexandrovich Pechorin - Zamanımızın Bir Kahramanı
Antikahraman tabirinin herhalde vücuda gelmiş hali olan Pechorin, 27 yaşında bir düelloya kurban gitmeseydi (Pushkin de böyle bir düelloda ölmüştür) şu an belki Dostoyevski gibi çağdaşlarıyla aynı düzeyde anılabilecek yetenekte bir yazar olan Mikhail Lermontov'un (portresi aşağıda) en ünlü romanı Zamanımızın Bir Kahramanı'ndan, sevmesi kolay olmayan ancak müdanasızlığının kendisini götürdüğü yol dolayısıyla bir noktada da acınan bir karakter. "Bütün dünyayı sevmeye hazırdım," diyor akılda kalan tiradında. "Sev kardeşim!" diyesi geliyor insanın. 1840 tarihli bu klasik romanı da bu vesileyle önermiş olayım.
Sevgiyle kalın.