5 Adet Kurgu Dışı Kitap Önerisi
Goodreads gibi kitap takip ve öneri uygulamalarının güzel yönü, oyunlaştırma yaparak sizi okumaya teşvik etmesi. Uygulamada en sevdiğim oyun, o yıl kaç kitap okuyacağınıza dair giriştiğiniz iddia veya orijinal ismiyle Reading Challenge. Ben 2020'den itibaren son beş yıldır sene başında kaç kitap okumayı hedeflediğimi beyan ediyorum, ne şanslıyım ki 2022'den itibaren üç yıldır da hedefimi aşıyorum. 2022'de 25 kitap olarak koyduğum hedefimi 30 kitap ile gerçekleştirmiştim. 2023'de ise 35 kitap olarak koyduğum hedefimi 46 kitap ile gerçekleştirdim. 2024 kitap anlamında ilk gençlik yıllarımdan beri en yoğun senemdi. 50 kitap okuma olarak koyduğum hedefimi, 27 Aralık itibariyle tam 63 kitap olarak noktalıyorum (merak edenler için özetine buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz)
Goodreads okuduğunuz en uzun ve en kısa kitaplar ile ortalama sayfa sayısını da gösteriyor.
Bu yazıda işte bu kitaplardan beğendiğim, önemli gördüğüm ve daha önce Kendimce Düşünceler haftalık bülteninde paylaşmadığım beş adet kurgu dışı kitap önerisi yapmak isterim.
1. Yalanın Siyaseti - Yalın Alpay
Ülkemizin yeni kuşak entelektüellerinin en birikimlilerinden biri sayılabilecek Yalın Alpay’ın, 2010’lardan başlayarak tüm dünyayı etkisi altına alan Post-Truth (Hakikatin Önemsizleşmesi) akımını deşifre ettiği bu eseri, güncel örneklerle kitlelerin hangi duygularla hareket ettiğine ayna tutarken, bir yandan da adeta bir Aristo mantığına giriş dersi vazifesi görüyor. Aristoteles’in ortaya koyduğu ve takipçisi İslam rönesansı devri filozoflarının beş sanat olarak nitelediği Tanıtlama, Diyalektik, Retorik, Şiir ve Safsata kavramlarını derinlemesine inceliyor. Özellikle son bölümlerde hileli akıl yürütme çeşitlerini misaller de vererek kategorize etmesini çok sevdim. Popülist idareden baygınlık geldiği bu günlerde, hele de dünya ikinci Trump dönemine hazırlanırken mutlaka başvurulması gereken bir kitap. Önerilir.
2. Give and Take: A Revolutionary Approach to Success - Adam Grant
Adam Grant’in klasikleşmiş eseri Give and Take (Vermek ve Almak) için öncelikle tedarik açısından bir bilgi vereyim, 2024 itibariyle Türkçe basımları tükenmiş vaziyette ve inatla yeniden basılmıyor. Nadirkitap’ta bile çok ender ortaya çıkıyor ve fahiş fiyattan satılıyor. İngilizce basımları Amazon’da var, ben de İngilizce audiobook üzerinden ulaşabildim, kitap nerede diyenler için uyarı olarak paylaşmak istedim. Aynı durum diğer Grant klasiği Orijinaller için de geçerli, yayın hakkı elinde olan yayınevine duyurulur.
Klasikleşmiş iş / kişisel gelişim kitaplarının hepsinde olduğu gibi burada da insanlar gruplara ayrılmış. Grant kendi akademisyenlik ve danışmanlık deneyimlerinden yola çıkarak, Cialdini gibi çağdaş psikologlara atıfta bulunarak ve “Giver” dediği gruptan saydığı örneklerle savını güçlendiriyor. Kitap diğerkamlığı yüceltiyor ancak olay sıfır ego / bensizlik boyutuna gelirse paspas olursunuz mesajını da veriyor. En ilgincime giden örnek, meşhur 1984 NBA draftında Michael Jordan’ı değil de kariyeri majestelerinin yanına bile yaklaşamayan Sam Bowie’yi seçen Portland Trailblazers yöneticisi Stu Inman’ı anlattığı bölüm oldu. Bu seçimiyle yılların alay konusu olan Inman’ın daha sonra neler yaptığını, aslında nasıl bir insan olduğunu ilk defa burada okuma fırsatı buldum. Bu konudan ilham alarak yazdığım bir yazıya buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Kitap özellikle networking konusunun dinamiklerini çok iyi açıklıyor. Satış, ikna, pazarlık, mütekabiliyet konularında da nokta atış bilgiler veriyor. Temin edebilenlere kesinlikle öneririm.
3. Köpeğin Gördüğü ve Diğer Maceralar - Malcolm Gladwell
Her eserinde bir çığır açan ünlü yazar Gladwell’in New Yorker dergisinde yayınlanmış makalelerinden bir derleme niteliğindeki kitabı Köpeğin Gördüğü, yazarı Outliers veya Blink gibi kitaplarıyla tanıyanlar için biraz farklı. Burada her bir makale kendi içinde bir giriş, gelişme ve sonuç içeriyor. Biçim, bilimsel referanslar ve yazarın benzersiz özgüveni aynı, yalnızca konuyu 400 sayfada incelemek yerine 25 sayfada inceliyor ve bu sayfa sayısı çoğu zaman sözü sadede getirmek için yetersiz bir miktar. İncelediği konular kendi başlarına çok ilginç, ketçap çeşitlerinden köpek eğitimine, borsadan saç boyasına, kriminal profil çıkarmaktan tenis maçlarında paniğe kapılmaya kadar benzersiz orijinallikte başlıkları hayatın içinden bulup çıkarıyor. Bölümler her ne kadar ağza bir parmak bal çalsa da, kitabı bitirdiğinizde bu makalelerin rastgele seçilmediğini ve birleştiklerinde de bir anlam içerdiklerini anlıyorsunuz. Yazar giriş kısmında “peki ya köpeğin gördüğü?” diyor ya, aslında olaylar bir başkasının gözünden nasıl görünüyor ve bir olay başka bir gözle bakınca neye dönüşür odağını kitapta çok güzel veriyor. Sadık okurları için yazarın o dönem düşünce dünyasının hangi klasik kitaplarına evrildiğiyle ilgili ipuçları almak da güzel, bir cümlede, bir anekdotta, psikolojik bir çözümlemede veya bir kahramanda diğer kitapları için olgunlaşmaya başlayan o “kıvılcım anı” sezilebiliyor. Önerilir.
4. Hızlı ve Yavaş Düşünme - Daniel Kahneman
Geliştirdiği beklenti teorisi ile Nobel Ekonomi Ödülü almış ve bu yılın Mart ayında hayata gözlerini yuman usta sosyal bilimci Kahneman’ın, bir yaşam boyu yaptığı çalışmaların adeta özetini yapan opus magnum’u Hızlı ve Yavaş Düşünme. Beklenti teorisi, kısaca insanların kazanç durumunda kesinliğe, kayıp durumunda ise riske yakınsadığı öneren, bu sayede sigorta sektöründen, siyaset bilime kadar türlü alanda neden ve nasıl manipüle edilebildiğimizi açıklayan bir davranışsal ekonomi teorisi. Kitap sonunda bu teoriyi kanıtlamak için yapılan türlü anket ve soruya evrilse de, kesinlik ile risk arasındaki beklenti farkımızı hangi iki sistemin yönettiğini, örnekler, geçmiş çalışmalar ve deney günceleri ile genişçe anlatıyor.
Bu eseri ne psikoloji altında konumlandırabilirsiniz, ne ekonomi, ne davranış bilimi, ne de kişisel gelişim; çünkü içinde hepsinden var. Türdeşi kitaplara kendi içinde referans verse de (Gladwell’in Blink’i, Taleb’in Siyah Kuğu’su ya da Thaler ve Sunstein’in Nudge kitabı gibi), aslında hepsinde bir yerde kendine referans veriyor; çünkü Hızlı ve Yavaş Düşünme 2010’larda piyasaya çıkmış olsa da, aslında Kahneman’ın çalışmaları bütün bu diğer kitaplarında çıkış noktasını oluşturuyor ve onları doğrudan etkilemiş vaziyette.
Okurken defalarca kez hayret edeceğiniz, şaşırtıcı, zevkli ve sosyal bilimlere meraklı olanlar için zengin bir bilgi kaynağı. Önerilir.
5. Predictably Irrational: The Hidden Forces That Shape Our Decisions - Dan Ariely
Son yılların tartışmalı araştırmacısı Dan Ariely’nin bu kitabı, günlük yaşantımızda aldığımız kararların rasyonellikten hangi noktalarda uzaklaştığını, ancak ön yargılarımız, çapalarımız (karşılaştırma noktalarımız), açgözlülük, azgınlık ve sahip olma isteğimizden nasıl da etkilendiğimizi zekice tasarlanmış deneyler üzerinden anlatıyor. Davranışsal ekonomi ile ilgili bölümleri Kahneman’ın doğrudan mirasçısı ve davranışsal psikoloji konusunda da zengin bir içerik sunuyor. Ariely için esprili ve öz güvenli, hatta bir miktar da ukala diyebiliriz. Dili hiç sıkmıyor ve konuları ilginçleştirebiliyor. Belki lise yıllarında geçirdiği ve halen yüzünde izini taşıdığı korkunç kaza onda hayata espriyle tutunma isteği yaratmış olabilir, bu benim yorumum. Kitap Türkçe'ye Akıldışı Ama Öngörülebilir ismiyle çevrildi, piyasada bulunabilir. Popüler psikoloji sevenler için önerilir.
Sevgiyle kalın.